Contents -BIBLIOGRAPHIC RECORD

Heathcote William Garrod, comp. (1878–1960). The Oxford Book of Latin Verse. 1912.

Vergil 70 B.C.–19 B.C.

‘In the sweat of thy face shalt thou eat bread’

PATER ipse colendi

haud facilem esse uiam uoluit, primusque per artem

mouit agros curis acuens mortalia corda,

nec torpere graui passus sua regna ueterno.

ante Iouem nulli subigebant arua coloni;

ne signare quidem aut partiri limite campum

fas erat: in medium quaerebant, ipsaque tellus

omnia liberius nullo poscente ferebat.

ille malum uirus serpentibus addidit atris,

praedarique lupos iussit pontumque moueri,

mellaque decussit foliis ignemque remouit,

et passim riuis currentia uina repressit,

ut uarias usus meditando extunderet artis

paulatim, et sulcis frumenti quaereret herbam,

ut silicis uenis abstrusum excuderet ignem.

tunc alnos primum fluuii sensere cauatas;

nauita tum stellis numeros et nomina fecit

Pleiadas, Hyadas, claramque Lycaonis Arcton;

tum laqueis captare feras et fallere uisco

inuentum et magnos canibus circumdare saltus;

atque alius latum funda iam uerberat amnem

alta petens, pelagoque alius trahit umida lina;

tum ferri rigor atque argutae lammina serrae

(nam primi cuneis scindebant fissile lignum),

tum uariae uenere artes. labor omnia uicit

improbus et duris urgens in rebus egestas.

prima Ceres ferro mortalis uertere terram

instituit, cum iam glandes atque arbuta sacrae

deficerent siluae et uictum Dodona negaret.

mox et frumentis labor additus, ut mala culmos

esset robigo segnisque horreret in aruis

carduus; intereunt segetes, subit aspera silua,

lappaeque tribolique, interque nitentia culta

infelix lolium et steriles dominantur auenae.

quod nisi et adsiduis herbam insectabere rastris

et sonitu terrebis auis et ruris opaci

falce premes umbras uotisque uocaueris imbrem,

heu magnum alterius frustra spectabis aceruum,

concussaque famem in siluis solabere quercu.