Contents -BIBLIOGRAPHIC RECORD

Heathcote William Garrod, comp. (1878–1960). The Oxford Book of Latin Verse. 1912.

Publius Papinius Statius c.A.D. 45–c.A.D. 96

Lucan’s Birthday

LVCANI proprium diem frequentet

quisquis collibus Isthmiae Diones

docto pectora concitatus oestro

pendentis bibit ungulae liquorem.

ipsi quos penes est honor canendi,

uocalis citharae repertor Arcas,

et tu Bassaridum rotator Euhan,

et Paean et Hyantiae sorores

laetae purpureas nouate uittas,

crinem comite, candidamque uestem

perfundant hederae recentiores.

docti largius euagentur amnes,

et plus Aoniae uirete siluae,

et, si qua patet aut diem recepit,

sertis mollibus expleatur umbra.

centum Thespiacis odora lucis

stent altaria uictimaeque centum,

quas Dirce lauat aut alit Cithaeron.

Lucanum canimus, fauete linguis,

uestra est ista dies, fauete, Musae,

dum qui uos geminas tulit per artes,

et uinctae pede uocis et solutae,

Romani colitur chori sacerdos.

Felix heu nimis et beata tellus,

quae pronos Hyperionis meatus

summis Oceani uides in undis

stridoremque rotae cadentis audis;

quae Tritonide fertilis Athenas

unctis, Baetica, prouocas trapetis:

Lucanum potes imputare terris!

hoc plus quam Senecam dedisse mundo

aut dulcem generasse Gallionem.

attollat refluos in astra fontis

Graio nobilior Melete Baetis;

Baetim, Mantua, prouocare noli.

Natum protinus atque humum per ipsam

primo murmure dulce uagientem

blando Calliope sinu recepit.

tum primum posito remissa luctu

longos Orpheos exuit dolores

et dixit: ‘puer o dicate Musis,

longaeuos cito transiture uates,

non tu flumina nec greges ferarum

nec plectro Geticas mouebis ornos,

sed septem iuga Martiumque Thybrim

et doctos equites et eloquente

cantu purpureum trahes senatum.

nocturnas alii Phrygum ruinas

et tarde reducis uias Vlixis

et puppem temerariam Mineruae

trita uatibus orbita sequantur:

tu carus Latio memorque gentis

carmen fortior exseres togatum.

ac primum teneris adhuc in annis

ludes Hectora Thessalosque currus

et supplex Priami potentis aurum,

et sedis reserabis inferorum;

ingratus Nero dulcibus theatris

et noster tibi proferetur Orpheus.

dices culminibus Remi uagantis

infandos domini nocentis ignis.

hinc castae titulum decusque Pollae

iucunda dabis adlocutione.

mox coepta generosior iuuenta

albos ossibus Italis Philippos

et Pharsalica bella detonabis,

quod fulmen ducis inter arma diui,

libertate grauem pia Catonem

et gratum popularitate Magnum.

tu Pelusiaci scelus Canopi

deflebis pius et Pharo cruenta

Pompeio dabis altius sepulcrum.

haec primo iuuenis canes sub aeuo,

ante annos Culicis Maroniani.

cedet Musa rudis ferocis Enni

et docti furor arduus Lucreti,

et qui per freta duxit Argonautas,

et qui corpora prima transfigurat.

quid maius loquar? ipsa te Latinis

Aeneis uenerabitur canentem.

Nec solum dabo carminum nitorem,

sed taedis genialibus dicabo

doctam atque ingenio tuo decoram

qualem blanda Venus daretque Iuno;

forma, simplicitate, comitate,

censu, sanguine, gratia, decore,

et uestros hymenaeon ante postis

festis cantibus ipsa personabo.

O saeuae nimium grauesque Parcae!

o numquam data longa fata summis!

cur plus, ardua, casibus patetis?

cur saeua uice magna non senescunt?

sic natum Nasamonii Tonantis

post ortus obitusque fulminatos

angusto Babylon premit sepulcro.

sic fixum Paridis manu trementis

Peliden Thetis horruit cadentem.

sic ripis ego murmurantis Hebri

non mutum caput Orpheos sequebar.

sic et tu, rabidi nefas tyranni,

iussus praecipitem subire Lethen,

dum pugnas canis arduaque uoce

das solatia grandibus sepulcris,

(o dirum scelus! o scelus!) tacebis.’

Sic fata est leuiterque decidentis

abrasit lacrimas nitente plectro.

At tu, seu rapidum poli per axem

famae curribus arduis leuatus

qua surgunt animae potentiores,

terras despicis et sepulcra rides;

seu pacis merito nemus reclusi

felix Elysii tenes in oris,

quo Pharsalica turba congregatur,

et te nobile carmen insonantem

Pompei comitantur et Catones;

seu magna sacer et superbus umbra

noscis Tartaron et procul nocentum

audis uerbera pallidumque uisa

matris lampade respicis Neronem:

adsis lucidus et uocante Polla

unum, quaeso, diem deos silentum

exores. solet hoc patere limen

ad nuptas redeuntibus maritis.

haec te non thiasis procax dolosis

falsi numinis induit figura,

ipsum sed colit et frequentat ipsum

imis altius insitum medullis;

ac solatia uera subministrat

uultus, qui simili notatus auro

stratis praenitet incubatque somno

securae. procul hinc abite, Mortes:

haec uitae genialis est origo.

cedat luctus atrox genisque manent

iam dulces lacrimae, dolorque festus

quicquid fleuerat ante, nunc adoret.